Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh, thường được gọi ngắn gọn là Đoàn, là một tổ chức chính trị – xã hội của thanh niên Việt Nam. Tổ chức này do Đảng Cộng sản Việt Nam và Chủ tịch Hồ Chí Minh sáng lập, lãnh đạo và rèn luyện.
Đoàn được thành lập chính thức vào ngày 26 tháng 3 năm 1931, theo chủ trương của Đảng Cộng sản Đông Dương (tiền thân của Đảng Cộng sản Việt Nam). Tổ chức này ra đời trong bối cảnh phong trào cách mạng Việt Nam phát triển mạnh mẽ, đòi hỏi sự tham gia đông đảo và năng động của thanh niên trong cuộc đấu tranh giành độc lập. Ban đầu, Đoàn có tên gọi là “Đoàn Thanh niên Cộng sản Đông Dương”.
Từ ngày 26/3/1931 đến nay, để phù hợp với yêu cầu nhiệm vụ của từng thời kỳ cách mạng, Đoàn đã đổi tên nhiều lần:
Với lịch sử hơn 93 năm hình thành và phát triển, Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh không chỉ là niềm tự hào của các thế hệ thanh niên Việt Nam mà còn là một trong những lực lượng quan trọng góp phần vào sự nghiệp cách mạng và xây dựng đất nước.
Hiện tại, số lượng đoàn viên công đoàn cả nước đã lên tới 4,7 triệu người, trong đó đoàn viên khối trường học chiếm tỷ lệ hơn 72%, tương đương 3,4 triệu đoàn viên.
Theo các thông tin từ Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam, mục tiêu phát triển đoàn viên công đoàn cả nước trong năm 2024 là:
Để đạt được mục tiêu đó, Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam đang quyết tâm thực hiện các giải pháp như: đẩy mạnh công tác tuyên truyền, vận động; tập trung phát triển đoàn viên ở các doanh nghiệp có từ 25 lao động trở lên; nâng cao chất lượng hoạt động công đoàn để thu hút đoàn viên tham gia.
Trung ương Đoàn phối hợp với Bộ Thông tin và Truyền thông tổ chức Chương trình tập huấn trực tiếp kết hợp trực tuyến với sự tham gia của hơn 25.000 cán bộ Đoàn cơ sở trên cả nước.
Đoàn TNCS HCM tổ chức và hoạt động theo nguyên tắc tập trung dân chủ, nghĩa là các cơ quan lãnh đạo các cấp của Đoàn đều do bầu cử lập ra và thực hiện nguyên tắc tập thể lãnh đạo, cá nhân phụ trách.
Đoàn TNCS HCM hoạt động dựa trên nguyên tắc tự nguyện và tự quản, thể hiện tính dân chủ và sự tự giác của các đoàn viên trong việc tham gia các hoạt động của Đoàn.
Nghị quyết của Đoàn phải được chấp hành nghiêm chỉnh, cấp dưới phục tùng cấp trên, thiểu số phục tùng đa số, cá nhân phục tùng tổ chức.
Đoàn TNCS HCM thực hiện nguyên tắc tập thể lãnh đạo, cá nhân phụ trách, nghĩa là mọi quyết định quan trọng đều được thảo luận và thông qua bởi tập thể, nhưng việc thực hiện các quyết định đó sẽ do các cá nhân có trách nhiệm đảm nhận.
Cơ quan lãnh đạo cao nhất của Đoàn là đại hội đại biểu toàn quốc, được tổ chức định kỳ để bầu ra Ban Chấp hành và thông qua các nghị quyết quan trọng.
Đoàn TNCS HCM đoàn kết và phát triển quan hệ hữu nghị, hợp tác bình đẳng với các tổ chức thanh niên tiến bộ, thanh niên và nhân dân các nước trong cộng đồng quốc tế, phấn đấu vì hòa bình, độc lập dân tộc, dân chủ và tiến bộ xã hội.
Cơ quan lãnh đạo cao nhất của Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh (Đoàn) là Đại hội đại biểu toàn quốc. Ở mỗi cấp, cơ quan lãnh đạo của Đoàn là đại hội đại biểu hoặc đại hội đoàn viên tại cấp đó. Giữa hai kỳ đại hội, Ban Chấp hành do đại hội Đoàn cùng cấp bầu ra sẽ là cơ quan lãnh đạo. Trong thời gian giữa hai kỳ họp của Ban Chấp hành, Ban Thường vụ do Ban Chấp hành cùng cấp bầu ra sẽ đảm nhận vai trò lãnh đạo.
Chi đoàn có nhiệm vụ đại diện, chăm lo và bảo vệ quyền lợi hợp pháp của cán bộ, đoàn viên, thanh thiếu nhi. Đồng thời, chi đoàn cũng tổ chức các hoạt động giáo dục và rèn luyện cho đoàn viên nhằm thực hiện các nhiệm vụ chính trị, kinh tế, văn hóa, xã hội tại địa phương.Quyền hạn của chi đoàn bao gồm:
Đoàn TNCS Hồ Chí Minh hoạt động dựa trên nguyên tắc tập trung dân chủ và có hệ thống tổ chức gồm bốn cấp: Trung ương, tỉnh, huyện và cơ sở (bao gồm Đoàn cơ sở và chi đoàn cơ sở).
Đảng đã xác định rằng Đoàn là “đội dự bị tin cậy” của Đảng, có vai trò quan trọng trong việc kế tục sự nghiệp cách mạng. Theo Nghị quyết số 25-NQ/TW, Đảng trực tiếp lãnh đạo công tác thanh niên và xây dựng tổ chức Đoàn, coi đây là nhiệm vụ quan trọng trong công tác xây dựng Đảng.
Lãnh đạo của Đảng đối với Đoàn bao gồm:
Mối quan hệ giữa Đảng và Đoàn là mối quan hệ hữu cơ, biện chứng. Khi Đảng kiên định mục tiêu lý tưởng cách mạng, thì Đoàn mới có điều kiện thuận lợi để phát triển. Ngược lại, sự mạnh mẽ về chính trị và tổ chức của Đoàn sẽ bổ sung lực lượng trẻ cho Đảng, góp phần vào sự nghiệp cách mạng chung.
Đoàn Thanh niên đóng vai trò tiên phong trong việc giáo dục và bồi dưỡng tư tưởng cách mạng cho thanh niên, giúp họ hiểu rõ và thấm nhuần chủ nghĩa Mác-Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, đường lối của Đảng và Nhà nước. Đoàn hướng dẫn thanh niên rèn luyện, phấn đấu theo lý tưởng cộng sản và phát triển phẩm chất chính trị vững vàng.
Đoàn Thanh niên tổ chức nhiều phong trào hành động thiết thực như “Thanh niên tình nguyện”, “Tuổi trẻ sáng tạo”, “Thanh niên khởi nghiệp” nhằm khơi dậy tinh thần xung kích của thanh niên. Qua các phong trào này, Đoàn đã phát huy vai trò tích cực của thanh niên trong việc đóng góp vào sự phát triển kinh tế, xã hội, và bảo vệ môi trường.
Đoàn Thanh niên là “vườn ươm” để phát hiện và bồi dưỡng những thanh niên ưu tú, giúp họ trưởng thành và trở thành nguồn lực cán bộ cho Đảng, Nhà nước và các tổ chức chính trị xã hội. Nhiều cán bộ lãnh đạo quan trọng của Đảng và Nhà nước đã trưởng thành từ phong trào Đoàn.
Đoàn Thanh niên có vai trò tổ chức các hoạt động văn hóa, thể thao, giáo dục, khoa học, giúp thanh niên gắn kết và phát huy khả năng của mình. Đoàn là nơi tập hợp các tầng lớp thanh niên, từ thanh niên học sinh, sinh viên đến thanh niên công nhân, nông dân, tham gia vào các hoạt động mang tính cộng đồng và phát triển bản thân.
Đoàn Thanh niên luôn là lực lượng tiên phong trong các hoạt động bảo vệ Tổ quốc, từ tham gia nghĩa vụ quân sự đến các hoạt động tình nguyện, cứu trợ thiên tai, giúp đỡ những vùng khó khăn. Thanh niên thuộc Đoàn luôn sẵn sàng hy sinh và đóng góp cho sự nghiệp bảo vệ đất nước.
Trong bối cảnh kinh tế thị trường và hội nhập quốc tế, Đoàn Thanh niên đóng vai trò quan trọng trong việc khuyến khích tinh thần khởi nghiệp, đổi mới sáng tạo trong thanh niên. Đoàn đã tổ chức nhiều chương trình hỗ trợ thanh niên khởi nghiệp, tiếp cận với các kiến thức và công nghệ mới, góp phần nâng cao năng lực cạnh tranh và phát triển kinh tế bền vững.
Ứng dụng Thanh niên Việt Nam là kênh để các đoàn viên tham gia các hoạt động do Trung ương Đoàn TNCN HCM tổ chức như cập nhật các thông tin tin tức, thi trực tuyến, học trực tuyến, được tư vấn giải đáp và được sử dụng các tiên ích về giới thiệu việc làm, công nghệ, thư viện… giúp cho đoàn viên, hội viên, thanh niên nắm được thông tin cơ bản về các hoạt động của tổ chức Đoàn, Hội, qua đó thu hút thanh niên tham gia vào tổ chức và các hoạt động của Đoàn, Hội, mở rộng mặt trận đoàn kết tập hợp thanh niên.
